De wereld verandert in hoog tempo, en met die verandering groeit ook de mate van polarisatie in de samenleving. Discussies over identiteit, waarden en normen lopen steeds vaker hoog op, zowel buiten als binnen organisaties. Het kantoor is allang niet meer een neutrale werkplek; het is een spiegel geworden van de maatschappij, waarin botsende perspectieven elkaar ontmoeten. Organisaties staan voor de uitdaging om een balans te vinden tussen ruimte bieden aan uiteenlopende meningen en het voorkomen van destructieve conflicten.
In dit artikel onderzoeken we hoe polarisatie zich binnen organisaties manifesteert en welke strategieën zij kunnen toepassen om verbinding te bevorderen in een verdeelde wereld.
Wanneer verschillen tegenstellingen worden
Polarisatie ontstaat wanneer meningen verharden en gesprekken veranderen in confrontaties. In organisaties kan dit leiden tot het wij-zij-denken: afdelingen, teams of individuen die elkaar niet langer als collega's zien, maar als tegenstanders. Dit maakt het lastig om samen te werken, vertrouwen te behouden en gemeenschappelijke doelen te bereiken.
Bijvoorbeeld: een diversiteitstraining kan door sommigen worden verwelkomd als vooruitgang, terwijl anderen het als een bedreiging voor traditionele waarden ervaren. Hoe kan een organisatie zulke tegenstellingen overbruggen zonder dat een van beide groepen zich buitengesloten voelt?
Waarom polarisatie ontstaat
1. Verschillen in waarden en overtuigingen
De werkvloer is een smeltkroes van achtergronden en perspectieven. Dit maakt organisaties krachtig, maar ook kwetsbaar. Thema’s zoals inclusie, gender en culturele identiteit roepen emoties op en leggen diepgewortelde waardenconflicten bloot.
2. Sociale media en de verharde dialoog
Buiten de werkplek worden discussies over maatschappelijke kwesties steeds scherper, met sociale media als aanjagers. Deze trends sijpelen door in de organisatie en versterken de neiging tot het innemen van harde standpunten.
3. Gebrek aan empathie en communicatie
Veel conflicten ontstaan door misverstanden of een gebrek aan bereidheid om de ander écht te begrijpen. Zonder empathie verandert een meningsverschil al snel in een strijd om gelijk te krijgen, wat de samenwerking ondermijnt.
De gevaren van polarisatie voor organisaties
- Verminderde samenwerking: Als teams tegenover elkaar komen te staan, wordt het moeilijker om gezamenlijk doelen te behalen.
- Negatieve werksfeer: Polarisatie kan leiden tot een gespannen werkklimaat, waarin medewerkers zich minder veilig voelen.
- Talentverlies: Werknemers willen zich gezien en gewaardeerd voelen. Een organisatie waarin conflicten escaleren, loopt het risico talentvolle mensen te verliezen.
Hoe gaat ISS met polarisatie om?
1. Herken polarisatie in een vroeg stadium
Een proactieve aanpak begint met het herkennen van tekenen van polarisatie, zoals terugkerende conflicten of groepen die elkaar mijden. ISS biedt managers hiervoor tooling om deze signalen op te pikken en te adresseren. Vanuit e-learning trainingsmodules krijgen managers verschillende D&I trainingen aangeboden die o.a. ingaan op inclusief leiderschap, het bouwen aan een divers team en het leren herkennen van bias.
2. Creëer een cultuur van dialoog
Een organisatie die ruimte biedt voor constructieve gesprekken, kan meningsverschillen ombuigen tot leermomenten. Dit vereist het opzetten van veilige ruimtes waar medewerkers vrijuit kunnen praten, zonder angst voor repercussies. Binnen ISS wordt gewerkt met medewerkersgroepen die bestaan uit diverse medewerkers die vanuit verschillende achtergronden en functieniveaus deelnemen. Deze werkgroepen worden bij ISS vanuit verschillende dimensies van diversiteit opgezet en creëren community waarbij er awareness wordt gegeven binnen de organisatie op thema's rond een dimensie van diversiteit.
3. Focus op gedeelde waarden
Hoewel medewerkers verschillen in overtuigingen, zijn er vaak gedeelde waarden die hen verbinden, zoals respect, eerlijkheid en samenwerking. Het benadrukken van deze gemeenschappelijke grond helpt om tegenstellingen te verkleinen.
4. Investeer in leiderschap en empathie
Leiders spelen een sleutelrol in het de-escaleren van polarisatie. Zij moeten niet alleen sturen, maar ook luisteren en begrip tonen. Trainingen in empathisch leiderschap kunnen helpen om spanningen te verminderen en een inclusieve sfeer te bevorderen. De Leading One ISS opleiding is een intensieve training die alle ISS managers doorlopen. Inclusief leiderschap is een onderdeel van dit leidershapsprogramma wat jaarlijks door zowel het hoger management als de laag daaronder wordt gevolgd. Onze leiders zetten de toon voor de rest van de organisatie. Hun houding, acties en overtuigingen hebben direct invloed op hoe medewerkers van ISS zich gedragen en wat zij beschouwen als acceptabel binnen de werkcultuur.
Een toekomst zonder wij-zij-denken
Organisaties kunnen polarisatie niet volledig voorkomen, ook ISS niet, maar we kunnen wel de voorwaarden scheppen om ermee om te gaan op een manier die verbinding bevordert. Door in te zetten op dialoog, empathie en gedeelde waarden, streven we naar een werkomgeving waarin diversiteit een kracht wordt in plaats van een bron van conflict.
Wat kun jij doen?
Begin klein: onderzoek waar in jouw organisatie polarisatie speelt en hoe je dit kunt ombuigen. Bouw een cultuur waarin begrip en samenwerking de norm zijn, en maak polarisatie een onderwerp dat bespreekbaar is in plaats van een taboe. Alleen zo bouwen we aan een inclusieve, toekomstbestendige werkomgeving.
Een mooie uitwerking van hoe je als organisatie kan omgaan met cultuurbotsingen in de huidige samenleving en op welke wijze we een inclusieve en veilige manier van communiceren kunnen ontwikkelen komt terug in het boek van Mounir Samuel ‘Je mag ook niets meer zeggen’.
Hij onderzoekt met humor en scherpte hoe taal kan verbinden, maar ook uitsluiten. Hierbij daagt Samuel de lezer uit om na te denken over de impact van woorden en biedt inzichten in hoe we een inclusieve en veilige manier van communiceren kunnen ontwikkelen. Het boek is geen lijst met verboden termen, maar laat zien hoe we met taal een omgeving kunnen creëren waarin iedereen zich welkom voelt.
